03 เมษายน 2552

Incidence and Prevalence

วันนี้ผมขอคั่นด้วยเรื่องง่ายๆ ที่หลายคนอาจจะยังไม่ทราบนะครับ คือเรื่องของ Incidence และ Prevalence เพราะหลายคนอาจจะสับสนกันบ่อยว่ามันคืออะไร ต่างกันยังไง

มาดูคำง่ายกันก่อน นั่นคือ Prevalence คำนี้ความหมายไม่ยากครับ มันก็คือสัดส่วนของคนที่เป็นโรคที่เราสนใจในคนทั้งหมดนั่นเอง หรือภาษาชาวบ้านก็คือ โรคนี้มันเป็นกันกี่ % เช่น เราบอกว่า ในคนไทยมี prevalence ของโรคเบาหวาน 20% ก็หมายความว่า ถ้า ณ วันนี้เอาคนไทยมา 100 คนแบบสุ่มๆ จะพบว่ามีคนเป็นเบาหวาน 20 คนนั่นเอง อันนี้คิดว่าทุกคนคงจะเข้าใจกันดีนะครับ ที่มาของตัวเลขนี้ส่วนมากก็เกิดจากการทำการศึกษาแบบ Cross-sectional นั่นเอง เช่น กระทรวงสาธารณสุขให้โรงพยาบาลทั้งประเทศรายงานจำนวนคนที่เมาในคนที่มารพ. เป็นต้นครับ

สังเกตุว่าเนื่องจากเป็น Cross-sectional มันก็จะเป็นที่ ณ จุดใดจุดหนึ่งของเวลา จึงไม่จำเป็นจะต้องเอาเวลามาเกี่ยวข้องกับการคิด หรือหน่วยเลยครับ ลองดูรูปภาพนี้นะครับ

prevalence

สังเกตว่า Prevalence ก็คือการตัดเอาที่จุดเวลา ถ้าผมเลือกว่าจุดเวลาของผมคือ 2003 ดังนั้นผมก็ไม่ต้องสนใจเวลาอื่น Prevalence ของคนสีแดง (ไม่เกี่ยวกับการเมืองนะ) = 3 ในคนทั้งหมด 7 คน หรือคิดเป็น 3/7 = 0.43 หรือ 43% นั่นเองครับ

ลองคิดดูนะครับว่าจากรูปดังกล่าว Prevalence ของคนสีแดงที่ปี 2005 เป็นเท่าไหร่

.

.

.

เฉลย คือ 3/7 เหมือนกันนะครับ

นอกจากคำว่า Prevalence ที่ใช้โดยทั่วไปแล้ว ยังมีคำว่า Point Prevalence, Prevalence Proportion, Prevalence Rate ซึ่งต่างก็หมายถึง Prevalence เหมือนกันทั้งหมดครับ (ดังนั้นก็จำคำว่า Prevalence อย่างเดียวก็น่าจะพอ)

ในทางกลับกัน คำว่า Incidence นั้นมีที่มาจากการศึกษาแบบ Cohort ดังนั้นจึงมีเวลาเข้ามาเกี่ยวข้อง โดยหมายถึง จำนวนเคส ใหม่ๆ ที่เกิดขึ้นในช่วงที่เราตามไปศึกษานั่นเอง ยกตัวอย่างรูปเดิมนะครับ

incidence

สังเกตุว่าเมื่อเราตามคนที่มีโอกาสเสี่ยงจะเป็นโรค (Population at risk -- ซึ่งแน่นอนคนที่เป็นโรคไปแล้วเราก็ไม่คิด) ไปเป็นระยะเวลา 20 คนปี เราจะเจอเคสใหม่ 2 เคส หรือเราอาจบอกว่าเจอ 2 เคสใน 20 คนปีก็ได้

ทำไมต้องเป็นหน่วย คนปี? เพราะว่ามันจะช่วยเราในการเอาไปเปรียบเทียบกับกลุ่มที่ศึกษาในจำนวนคนหรือปีต่างกันครับ เช่น แทนที่จะศึกษา 5 คนใช้เวลา 4 ปีแบบตัวอย่าง เราอาจจะศึกษา 10 คนในเวลา 2 ปี ก็ได้ 20 คนปีเหมือนกันเลย

ดังนั้น ตามคน 5 คนไป 4 ปี พบ 2 เคส ก็ = 2/20 = 0.1 Case/person-year
ตามคน 10 คนไป 2 ปี พบ 2 เคส ก็ = 2/20 = 0.1 Case/person-year
ตามคน 100 คนไป 0.2 ปี พบ 2 เคสก็ = 2/20 = 0.1 Case/person-year เหมือนกันหมด

เพราะฉะนั้นก็จะเห็นว่า มันจะมีเวลาเข้ามาเกี่ยวข้องด้วยนั่นเองครับ ดังนั้นเวลาไปใช้ที่ไหน ใช้ให้ถูกหน่อยนะครับ Prevalence ไม่ต้องมีหน่วยของเวลา แต่ถ้า Incidence นั่นต้องมีแน่ๆ อย่าใช้สับสนกันนะครับ

41 ความคิดเห็น:

  1. ขอบคุณมากๆครับ พอดีผมเรียนอยู่หมอที่มหาวิทยาลัยแห่งหนึ่ง มาอ่านแล้วได้ความรู้เพิ่มขึ้นจริงๆครับ
    ขอเป็นกำลังใจในการทำงานต่อไปนะครับ

    ตอบลบ
  2. ไม่ระบุชื่อ31/7/52 14:17

    เขียนได้ดีมากๆค่ะ พอดีจบfinance มาแล้วได้งานด้านนี้ กำลังงงๆเลยว่าคืออะไร อ่านแล้วเข้าใจได้ดีขี้นเยอะเลย ขอสนับสนุนและให้กำลังใจในการให้ความรู้ดีๆแบบนี้นะคะ (^^)

    ตอบลบ
  3. ไม่ระบุชื่อ6/9/52 15:39

    ขอบคุณมากค่ะ clear มาก กำลังอ่าน paper พอดีแล้วงง

    ตอบลบ
  4. ไม่ระบุชื่อ22/1/53 21:36

    เจ๋ง !!!
    ขอบคุณมาก เข้าใจง่ายดีนะ =]

    ตอบลบ
  5. ไม่ระบุชื่อ21/3/53 11:31

    สุดยอดไปเลยค่ะ อ่านมาตั้งนาน พึ่งเข้าใจประเด็นของมันก็ตรงนี้เอง
    ขอบคุณมากๆๆ นะคะ

    ตอบลบ
  6. คุณหมอคะ 20 คนปี คืออะไรอ่ะค่ะ???

    ตอบลบ
  7. คนปี เป็นหน่วยในจินตนาการน่ะครับ
    20 คนปี = 20 คน * 1 ปี = 1 คน * 20 ปี = 10 คน * 2 ปี = 5 คน * 4 ปี = ... ฯลฯ

    ตอบลบ
  8. ไม่ระบุชื่อ12/10/53 15:36

    ไม่เข้าใจคำว่า Incidence ครับ

    ตอบลบ
  9. ไม่ระบุชื่อ13/10/53 15:34

    incidence
    2/(5x4)= 2/20
    อยากทราบว่า เราเอา 2,5,4 มาจากตรงไหนบ้างคะ จากในแผนภาพหรือเปล่าคะ
    คือ อ่านแล้วมันงงอยู่นิดหนึ่งค่ะ/ขอบคุณค่ะ

    ตอบลบ
  10. ไม่ระบุชื่อ4/11/53 05:27

    ขอบคุณมากค่ะ วันนี้นั่งฟัง lecture (ที่เยอรมัน) แล้วงงๆ พออ่านแล้วก็เข้าใจขึ้นเยอะ

    ตอบลบ
  11. จากในแผนภาพครับ

    เลข 2 มาจากจำนวน case ที่เกิดขึ้นใหม่ในช่วงที่ติดตามนั้นครับ นั่นก็คือคนที่สาม กับคนที่ห้านับจากข้างบนครับ
    เลข 5 คือจำนวนเคสที่ไม่เกิดโรคในตอนแรกทั้งหมดครับ (คนที่สี่และเจ็ดจากบน เป็นอยู่แล้ว ไม่นับ)
    เลข 4 คือระยะเวลาการติดตาม คือ 4 ปีครับ

    ตอบลบ
  12. ไม่ระบุชื่อ19/12/53 12:49

    ขอบคุณมากค่ะ

    ตอบลบ
  13. ไม่ระบุชื่อ8/1/54 01:29

    ขอโทษนะครับ แล้วคำว่าเคสที่เกิดใหม่อะครับ อย่างคนที่7 เขาก็เป็นมาตลอดตั้งแต่2002-2006 อย่างนี้จะเรียกเคสที่เกิดใหม่หรือเปล่าครับ

    ตอบลบ
  14. ไม่เรียกครับ เคสที่เป็นอยู่เดิมแล้วจะไม่นับมาอยู่ใน Incidence ครับ

    ตอบลบ
  15. ไม่ระบุชื่อ8/1/54 01:42

    ถ้าเป็นอย่างนั้น incidence ควรจะเป็น 1/20หรือเปล่าครับ

    ตอบลบ
  16. ไม่ระบุชื่อ3/10/55 18:01

    ขออนุญาตถามค่ะ ว่า ต้องการศึกษาโรคนี้ในรพ.ใด รพ.หนึ่ง ได้ไหมคะ หรือว่าไม่ได้ ต้องเป็นทั้งประเทศ

    ตอบลบ
  17. incidence ที่เป็น 2 คือมีคนที่เป็นปี 2003 คนนึง กับ 2004 คนนึงครับ

    ส่วนว่าต้องศึกษาในประชากรที่ไหน ขึ้นอยู่กับว่าเราต้องการยังไงครับ ถ้าต้องการ incidence ของทั้งประเทศก็ต้องศึกษาทั้งประเทศ (แต่จะสุ่มเฉพาะบางส่วนของประเทศก็แล้วแต่) ถ้าต้องการระดับจังหวัดก็เอารพในจังหวัดก็ได้ครับ แต่ก็ "อาจ" จะไม่ represent ทั้งประเทศได้ครับ (แต่ในบางกรณีเราจะถูกจำกัดด้วยงบด้วยครับ :D)

    ตอบลบ
  18. ไม่ระบุชื่อ27/12/55 18:42

    ขอบคุณสำหรับความรู้นะคะ เข้าใจขึ้นเยอะเลย

    ตอบลบ
  19. ขอบคุณค่ะ

    ตอบลบ
  20. ความคิดเห็นนี้ถูกผู้เขียนลบ

    ตอบลบ
  21. แล้วคนที่ 4 ที่หายตอนหลังนี่ คิดยังไงอ่ะคะ นำมารวมเป็น incidence ด้วยใช่ไหมคะ

    ตอบลบ
  22. ไม่ระบุชื่อ4/12/56 11:30

    ในการคิด prevalence เช่น prevalence ของ alcohol use disorders (ซึ่งแบ่งเป็น alcohol abuse กับ alcohol dependence) หากรู้ค่า prev ของalc abuse กับ alc dependence เราสามารถเอามาบวกกันเป็น prevalence ของ alc use disorders เลยได้หรือไม่

    ตอบลบ
  23. ถ้าข้อมูลมาจากแหล่งเดียวกัน เวลาเดียวกัน ตัวหารเป็นตัวเดียวกันก็บวกกันได้เลยครับ แต่ต้องระวังในกรณีที่เอาข้อมูลมาจากคนละแหล่ง คนละเวลา และ definition ที่ใช้ต่างกันอาจจะทำให้ตัวเลขเยอะเกินผิดปกติได้ครับ เพราะนับคนซ้ำครับ

    ตอบลบ
    คำตอบ
    1. ไม่ระบุชื่อ16/12/56 16:46

      ขอบคุณค่ะ ขอบคุณที่อาจารย์กรุณาสละเวลามาตอบ ขอบคุณที่อาจารย์เขียนบทความต่างๆ เหล่านี้ออกมา อธิบาย+ยกตัวอย่างให้เข้าใจง่าย อยากเป็นกำลังใจ ให้อาจารย์เขียนออกมาเรื่อยๆ เพราะมีประโยชน์มากจริงๆ... บุคลากรเก่งๆ มีเยอะค่ะ แต่ผู้รู้ที่สามารถอธิบายให้เข้าใจง่ายช่างหายากจริงๆ ค่ะ...ได้ใช้ประโยชน์จากบทความของอาจารย์ในการค้นคว้า ทำความเข้าใจ มาหลายปีแล้วนะคะ และยังติดตามอ่านอยู่เสมอค่ะ

      ลบ
  24. คุณหมอคะ ไม่ทราบว่าในทางระบาดวิทยาเนี่ยเค้าจะใช้ incidence หรือ prevalence ในการบอกขนาดของปัญหาทางสาธารณสุขได้ดีกว่ากันคะ? หรือต้องขึ้นกับชนิดของโรคด้วยคะ?

    ตอบลบ
  25. ขอบคุณขอบมากนะคะ นู๋เป็นนักศึกษาเภสัชค่ะ ใช้จ้ข้อมูลในการทำ journal club ช่วยให้เข้าใจเปเปอร์ได้เยอะเรยค่ะ ขอบคุณมากๆนะคะ ^0^

    ตอบลบ
  26. รบกวนช่วยอธิบาย propensity score ให้ฟังหน่อยนะคะ

    ตอบลบ
  27. ไม่ระบุชื่อ26/7/57 23:38

    รบกวนถามหน่อยครับ
    ต้นปี 2555 มีประชากร 64 ล้านคน มีคนเป็นโรคที่สนใจ 390 คน
    ปลายปี 2555 มีประชากร 64 ล้านคนมีคนเป้นโรคนี้ 418 คน

    คำถามคือ คิด prevalence คร่าวๆ ได้เท่ากับ (390+418)/2 นำค่านี้เป็น nominator แล้วนำ 64 ล้านเป็น denominator แล้วคิด prevalence ใช่หรือไม่ครับ หากใช่เท่ากับ 0.63/100,000 ?? ครับ

    คำถามที่สองคิด incidence คือคิดจาก ตาม 418 case ไป 1 ปี เจอ 28 cases จะมี incidence 28/418 = 66.9 / 1000

    หรือ คิดจาก มีเคสใหม่ 28 เคสจาก 64 ล้านตามไป 1 ปี (incidence 0.00043 ต่อ 1000 person year)
    ตามเคสไป 10 ล้านคนใน 1 ปีเจอ 4.3 ราย)
    ตอบข้อไหนครับ สำหรับ incidence

    ขอบคุณมากครับ

    ตอบลบ
  28. ไม่ระบุชื่อ26/4/58 17:12

    ขอบคุณมากนะคะ อ่านแล้วช่วยได้มากๆ เข้าใจขี้นเยอะเลย

    ตอบลบ
  29. This blog is so nice to me. I will continue to come here again and again. Visit my link as well. Good luck

    ตอบลบ
  30. Nice to read this article will be very helpful in the future, share more info with us. Good job!
    pain management
    go kart master cylinder

    ตอบลบ
  31. Inspiring, thanks for sharing, this great update, nice, Keep going
    sanitary napkins

    ตอบลบ

ช่วยแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับบทความนี้ด้วยนะครับ
Please leave your comments about this topic.